ریخته گری چیست؟

«ریخته گری» (Casting)، یکی از قدیمی‌ترین فرایندهای ساخت و تولید است که با ذوب مواد و ریختن آن‌ها به درون قالب انجام می‌گیرد. این فرایند، از متداول‌ترین روش‌های ساخت قطعات فلزی در صنایع مختلف به شمار می‌رود. ریخته‌گری، امکان تولید انبوه قطعاتی با ابعاد کوچک تا بزرگ، وزن چند گرم تا چند تن، شکل ساده تا پیچیده و ساختار یکپارچه را فرآهم می‌کند.

روش‌های متعددی برای اجرای ریخته گری وجود دارند. با این حال، ریخته گری ماسه ای به عنوان قدیمی‌ترین و رایج‌ترین روش اجرای ریخته‌گری شناخته می‌شود.

ریخته گری در چه صنایعی مورد استفاده قرار می گیرد؟

ریخته گری، تقریبا در تمام صنایع کاربرد دارد. حدود ۹۰ درصد از محصولات تولید شده در صنایع مختلف و ماشین‌آلات صنعتی، به نحوی با فرایندهای ریخته گری در ارتباط هستند. با این وجود، بیش از ۵۰ درصد از قطعات ریخته گری شده در صنایع ساخت ماشین‌آلات سنگین و تجهیزات حمل و نقل مورد استفاده قرار می‌گیرند.

صنایع و حوزه‌های مختلفی که ریخته‌گری در آن‌ها کاربرد دارد، عبارت هستند از:

حمل و نقل: خودروسازی، تجهیزات راه‌آهن، تجهیزات راه‌آهن و کشتی‌سازی

ماشین آلات سنگین: ماشین آلات راهسازی، کشاورزی و معدنکاری

ماشین ابزار: تجهیزات ماشین‌کاری، قالب‌سازی، آهنگری، اکستروژن، شکل‌دهی و ریخته گری

ماشین آلات کارخانه: تجهیزات کارخانه‌های تولید مواد شیمیایی، پتروشیمی، کاغذسازی، تولید شکر، نساجی، ذوب و نیروگاه‌ها

صنایع نظامی: خودروها، تسلیحات، مهمات، مخازن و تجهیزات نگهدارنده

صنایع الکتریکی: موتور، ژنراتور، پمپ و کمپرسور

تاسیسات: لوله‌ها، اتصالات، ولوها و فیتینگ‌های مورد استفاده در پایپینگ، تاسیسات بهداشتی و تاسیسات سرمایشی

لوازم خانگی: وسایل آشپزخانه، مبلمان و تجهیزات باغبانی

هنر: مجسمه‌سازی، وسایل زینتی، دکوراسیون و غیره

مراحل انجام ریخته گری

با وجود روش‌های مختلف برای اجرای ریخته گری، این فرایند، معمولا طی چندین مرحله کلی شامل ساخت الگو، ساخت ماهیچه، ساخت قالب، ذوب کردن فلز، ریختن ماده مذاب به درون قالب، انجماد، باز کردن قالب و پرداخت قطعه انجام می‌گیرد.

فعالیت‌های موجود در هر یک از این مراحل عبارت هستند از:

1-مدل‌سازی: طراحی قالب های صنعتی مورد استفاده در فرآیند ریخته گری توسط نرم افزارهای تخصصی و ساخت مدل فیزیکی قطعه نهایی

2-ساخت ماهیچه: طراحی و ساخت ماهیچه‌های مورد نیاز برای ایجاد سطوح داخلی قطعه

3-قالب سازی: ساخت قالب ریخته‌گری با توجه به مستندات طراحی و با استفاده از موادی نظیر ماسه، موم، فولاد و غیره

4-ذوب و ریختن: اعمال دمای بالا به فلزات برای تبدیل به حالت مایع و ریختن مواد مذاب به درون قالب توسط بوته یا دیگر تجهیزات موجود

5-انجماد: کاهش دمای قالب و مواد مذاب درون آن پس از اتمام فرایند ریختن

6-باز کردن قالب: جدا کردن بخش‌های مختلف قالب و خارج کردن قطعه قالب ریخته گری شده

7-پرداخت: اجرای برشکاری، سنگ‌زنی، سندبلاست و غیره به منظور جدا کردن بخش‌های اضافی قطعه، ایجاد بافت مناسب و یا آماده‌سازی سطح آن برای پوشش‌دهی

مزایا و معایب صنعت ریخته گری

این صنعت مزایا و قابلیت های منحصر به فردی دارد که باعث شده است افراد زیادی در این حرفه مشغول به کار باشند و قدمت بسیار زیادی در بین تمام صنایع داشته باشد.

از مهم ترین این مزایا می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1-یکی از مهم ترین مزایای این صنعت، توانایی ساخت انواع طرح ها و شکل های پیچیده با استفاده از قطعات ریخته گری می باشد. افراد می توانند هر طرحی را با استفاده از روش های مختلف ریخته گری و قالب های متفاوت آن تهیه کنند.

2-در این صنعت می توان از هر فلزی استفاده کرد و آن را به شکل دلخواه درآورد. ذوب کردن مواد در این صنعت محدودیت ندارد و می توان انواع فلزات آهنی و غیر آهنی را با این روش ذوب کرد و به شکل دلخواه در آورد.

3-برخی از قطعات دارای ابعاد داخلی و خارجی هستند که به راحتی قابل تهیه نیستند. اما ساخت این قطعات نیز در این صنعت به راحتی انجام می شود. این قطعات بسیار کاربردی هستند و باید با دقت زیادی ساخته شود. این قطعات را می توان با استفاده از روش های پیشرفته ریخته گری تهیه کرد.

4-یکی از مهم ترین مزایای این صنعت، توانایی ساخت قطعات بسیار بزرگ است. قطعاتی با حدود ۱۰۰ تن وزن را نیز می توان با این صنعت تهیه کرد. این ویژگی و قابلیت برای خود کفایی کشور بسیار حائز اهمیت است.

بدون شک در هر صنعت عیب هایی نیز وجود دارد که باید به آن ها توجه شود. محدودیت های این صنعت نسبت به کارایی که دارد بسیار پایین است اما بهتر است با همین محدودیت های کم آشنا شوید.

این محدودیت ها به صورت زیر می باشند:

1-کار در این صنعت خطرات بسیار زیادی دارد که شما می توانید با استفاده از تجهیزات ایمنی و دقت در کار، این خطرات را خنثی کنید. در زمان کار با مواد مذاب و ریخته گری باید حتما از لباس های مخصوص، ماسک های مورد اطمینان، دستکش و چکمه های نسوز و … استفاده کنید.

2-ایجاد برخی از مشکلات زیست محیطی از دیگر محدودیت هایی است که این صنعت با آن روبرو می باشد. بدون شک هر کارخانه و صنعتی مشکلات زیست محیطی را به وجود می آورد که باید آن را قبول کرد.

3-اگر قطعه ی مورد نظر شما دارای پیچیدگی های خاص است نباید از روش ماسه ای استفاده کنید. زیرا دقت این روش نسبت به روش های دیگر پایین تر می باشد.

4-یکی از محدودیت های این صنعت، ایجاد محدودیت در مورد برخی از قطعات مکانیکی می باشد که باید حتما در حین کار به آن توجه شود.

5-از دیگر محدودیت های صنعت ریخته گری می توان به مصرف انرژی بالای آن اشاره کرد. کوره های این صنعت به انرژی بسیار بالایی نیاز دارند که برای ساخت قطعات باید این انرژی تامین شود.

.